به گزارش خبرگزاری «حوزه» ، طبق آمارهای موجود متاسفانه، سرانه مطالعه در کشور ما آن هم در حالی که برای دانش آموزانش از دوران کودکی کتاب را به عنوان بهترین مونس و یار همراه معرفی کرده اند، بسیار پایین است. دلیل این امر را در واکاوی های دقیق تر در می یابیم، آن این که اهمیت کتاب و کتابت در آموزه های دینی مورد غفلت قرار گرفته است.
این در حالی است که اهمیت کتاب، کتابت و مطالعه در فرهنگ اسلامی تا حدی است که در بیان حکیم متأله حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی آغاز وحي رسول عالمیان(صلوات الله علیه) با ترغيب به قلم و خواندن مكتوب همراه بوده است.
در نوشتار ذیل سعی شده تا فرازهایی از فرمایشات حضرت آیت الله جوادی آملی در همین راستا تقدیم حضورتان گردد:
* «قَدْر قلم» و «كرامت كتابت»
اسلام كه صحابه قلم را اصحاب كرم مي داند، نه تنها از اصل علم حمايت كرده است و فراگيري آن را لازم دانست: «طلب العلم فريضة علي كلّ مسلم و مسلمة»، بلكه فنونِ شاخص علم و رشته هاي مهمّ آن را در آيه محكمه و سنّت قائمه و فريضه عادله دانست. نويسندگان حوزوي و دانشگاهي كه متولّيان اصلي تدوين مطالب علمي اند، هماره كوشا و آگاه باشند كه توقّع جامعه، به ويژه ملّت بزرگ انقلابي ايران اسلامي از مركّب قلم آنان به اندازه انتظار آنان از خون شهيداني است كه استقلالِ مملكت، آزادي امّت و استقرار نظام ديني مرهون آن است.
* قداست علم نافع
قداست علم نافع، نه تنها مايه كرامت قَلم و پايه حُرمتِ كتابتْ و سببِ ارج مكتوب است، بلكه عاملِ اعتلاي مركّبْ و برابري بلكه برتري آن بر خون سرخ شهيدان شاهد است؛ حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم كه در معارف ديني جز حق نمي گويد: ﴿و ما ينطق عن الهوي﴾، چه اينكه هيچ حقّي را نيز كتمان نمي كند: ﴿و ما هوَ عَلي الغيب بضنين﴾، مركّب عالمانِ قلمزن را برتر از خون مجاهدانِ نستوهِ صحنه پيكارِ حق عليه باطل معرّفي كرد: «يُوزَنْ يوم القيامة مِدادُ العلماء و دَمُ الشهداء فيرجحُ عليهم مِدادُ العلماء علي دَم الشهداء». لذا آن حضرت صلي الله عليه و آله و سلم آزادي علم را رهين قلم دانست و رهايي آن را در بند كتابت: «قيّدوا العلمَ بالكتاب».
* نبرد علمي از سنخ جهاد اكبر است
در بخش معاد كه با وزنِ حق، هرگونه عقيده، خُلْق، رفتار و گفتار در ميزان حقيقت انجام مي شود: ﴿و الوزنُ يومئذٍ الحقّ﴾، چيزي كه همسنگ مركّب است، خون شهيد است؛ يعني تمام هويّت بدني يك انسان است؛ نه خون جانباز كه بخشي از آن هويّت است. از آنجا مي توان رجحان قلم بر شمشير حقّ را استنباط كرد، زيرا معيار مزيّت مركّب عالمِ حقّ مدار بر خون شهيدِ حقّ محور آن است كه نبرد علمي از سنخ جهاد اكبر است و جنگ عملي از قبيل جهاد اصغر و همين ميزان در موازنه قلم و شمشير يافت مي شود.
* ارتباط اسلام و فرهنگ نوشتاری
بهترين بهره اي كه اسلام از اين عناصر محوري فرهنگ برده است، اين بود كه حضرت رسول گرامي صلي الله عليه و آله و سلم در اولين فرصتِ زرين ديني، عدّه اي كه اميرمؤمنان حضرت علي بن ابي طالب(عليه السلام) در رأس همه آنان بود، به كتابت وحي مأمور كرد و قرآن نويسي را همراه با قرائت آن آغاز كرد. تدوين وحي به دستور خود وحي و به دست سيّد اوصياي الهي، به مثابه قانون اساسي فنّ شريف كتابت است. از اين رهگذر، ابن نديم در فهرست خود آورده است: «عُقُول الرجال تحت اَسنانِ اَقْلامها». پس كسي كه قلم تكليف از او برداشته شد، حقّ قلمزني ندارد.
* نظام تكوين با قلم و كتابت مناسب خود همراه است
خداوند فرشتگان معصومي را مأمور تدوين معارف قضا و مطالب قَدَر در الواح مجرّد و ملكوتي كرد تا آنچه در قلمرو هستي مي گذرد، برابر قانونِ مدوّنِ قبلي باشد، و كرام كاتبين را فرمان داد، تا هرچه در قلب و قالَب بشر عبور مي كند، ثبت كنند تا در صحنه داوري، بدون افزايش يا كاهش محسوب شود، بنابراين نظام تكوين با قلم و كتابت مناسب خود همراه است.
* آشنا نمودن جامعه با فرهنگ تدوین سه نتیجه را در پی داشت
چون نظام تشريع هماهنگ با تكوين است و نظم عيني، اگر به صورت علمي تبلور يابد، كتاب آسماني خواهد شد و نظم علمي اگر تَمَثّل يا تجسّد عيني پيدا كند، جهان خارج خواهد بود، لذا آغاز وحي با ترغيب به قلم و خواندن مكتوب همراه بود تا پيامبر اسلام(عليه و علي اهل بيته آلاف التحية و السلام)، جامعه را به فرهنگ تدوين آشنا نمايد: ﴿الذي علّم بالقلم * علّم الإنسانَ ما لم يعلم﴾ و جهل علمي و جهالت عملي را با بنان و بيانِ انديشورانِ وارسته برطرف كند تا امّتِ فرهنگ مدار، اولاً «مدينة العلم» را بشناسند و ثانياً درب ورودي آن را شناسايي كنند و ثالثاً از در ولايت، وارد شهر دانش شوند.
منبع: سروش هدایت ج3 ص246 به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر ایت الله العظمی جوادی آملی.
